Psychoterapia Pozytywna jest rozpoznawana jako niezależna modalność przez europejskie i światowe stowarzyszenia zrzeszające główne szkoły psychoterapeutyczne:

• European Association for Psychotherapy (EAP),

• World Council of Psychotherapy (WCP)

• oraz International Federation of Psychotherapy (IFP).

Obecnie istnieje sieć ponad 100 współpracujących ze sobą ośrodków psychoterapeutyczno-szkoleniowych w kilkudziesięciu krajach świata, działających pod patronatem World Association for Positive and Transcultural Psychotherapy (WAPP).

Metoda

Termin „positive” wywodzi się z łacińskiego „positum”, co oznacza coś rzeczywiste. Metoda, wcześniej znana jako analiza różnicowa, została opracowana przez Nossrata Peseschkiana w 1977 roku. Jej głównym celem jest budowanie strategii samopomocy z użyciem 5 etapów PPT przez odkrywanie własnych zasobów poznanie potencjalności pierwotnych i wtórnych,  kreowanie zmian w poszczególnych obszarach życia. 

Nossrat Peseschkian stworzył swoje podejście w oparciu o holistyczną koncepcję człowieka jako istoty zakorzenionej w szerszym kontekście społecznym, kulturowym i egzystencjalnym.

Zakładał, że każdy człowiek przychodzi na świat z wrodzonymi zdolnościami do miłości i nauki, które stanowią fundament jego rozwoju. Istotą jego zainteresowania było poszukiwanie uniwersalnych aspektów ludzkiego doświadczenia, przy jednoczesnym uwzględnianiu różnic kulturowych. 

W Psychoterapii Pozytywnej objawy traktowane są nie jako patologiczne zjawiska, lecz  wyraz wewnętrznego dążenia jednostki do odzyskania równowagi psychicznej w obliczu aktualnych wyzwań życiowych.

5 kroków PPT

W nurcie Pozytywnej Psychoterapii Transkulturowej wszystkie procesy opierają się na strukturze pięciu kroków. Model ten obejmuje zarówno terapię, samopomoc, superwizję. Ukazując ich ścisłe powiązanie. Pięć etapów stanowi ramę procesu zmian. Każdy krok ma określoną funkcję i prowadzi do pogłębiania rozumienia siebie, budowania umiejetności oraz wspierania procesu zdrowienia. 

W Psychoterapii Pozytywnej proces terapeutyczny składa się z kilku etapów, które wspierają pacjenta w zrozumieniu siebie i budowaniu zmiany.

Etap obserwacji pozwala rozpoznać problem, z jakim pacjent zgłasza się na terapię. To czas budowania relacji, uważnej diagnozy oraz zawarcia kontraktu terapeutycznego.

W etapie inwentarza terapeuta wraz z pacjentem analizuje jego linię życia – traumy, kontekst rodzinny, wzorce relacyjne oraz strategie radzenia sobie. Umożliwia to zrozumienie, jak pacjent funkcjonuje w obliczu konfliktów.

Etap wzmocnienia sytuacyjnego koncentruje się na uaktywnieniu zasobów pacjenta i wzmocnieniu motywacj do zmiany. Chroni to przed retraumatyzacją i ułatwia dostęp do siły i potencjału rozwojowego. Szczególną uwagę zwraca się tu na „positum” – pozytywny sens doświadczenia.

Podczas etapu werbalizacji pacjent zaczyna rozumieć swoją dynamikę intrapsychiczną, strukturę konfliktów oraz mechanizmy obronne. Umożliwia to integrację wewnętrznych sprzeczności i pracę zarówno na poziomie neurotycznym, jak i głębszym – związanym z obrazem siebie, emocjami i relacjami.

Etap rozszerzenia celów to zakończenie procesu terapeutycznego. Skupia się na przyszłości pacjenta, jego odpowiedzialności i samodzielnym funkcjonowaniu poza terapią. Jest skoncentrowany na adaptowaniu przez pacjenta umiejętności w celu poszerzenia zakresu działań poza procesem terapeutycznym . 

Potencjalności

Rozwój potencjalności opiera się na przekonaniu, że człowiek rodzi się z dwiema fundamentalnymi zdolnościami – do miłości i do nauki. Już we wczesnych latach życia, dzięki relacji z opiekunem, rozwijane są potencjalności podstawowe, na które wpływ mają styl przywiązania, traumy więzi (w tym transgeneracyjne) oraz czynniki biologiczne. U dzieci, zwykle około trzeciego roku życia, pojawia się społeczny nacisk na rozwój potencjalności wtórnych, obejmujących normy i wartości regulujące relacje społeczne, co nadaje specyficzny wymiar każdemu systemowi.

Dzięki wprowadzeniu idei potencjalności można w prosty sposób prześledzić źródła konfliktów interpersonalnych, systemowych i transkulturowych, które wynikają z różnej ważności przypisywanej poszczególnym zdolnościom.

Graficzne przedstawienie potencjalności interpretacja własna

Model Balansu 

Codzienne funkcjonowanie człowieka opiera się na czterech głównych obszarach życia: zdrowiu i ciele, pracy i osiągnięciach, relacjach z innymi oraz sferze kreatywnej i duchowej. Indywidualny sposób rozkładania energii i zaangażowania między tymi obszarami tworzy unikalny wzorzec równowagi każdej osoby.

W sytuacjach kryzysowych lub konfliktowych ten układ może ulec zaburzeniu. Często pojawia się tendencja do unikania jednego z obszarów (np. wycofania się z relacji) lub nadmiernego skupienia na innym (np. nadmiernej koncentracji na pracy).

Model równowagi pomaga zidentyfikować te zmiany i stanowi wartościowe narzędzie w pracy psychoedukacyjnej, diagnostycznej, oraz wspiera w analize rakcji na konflikt.

Konflikty w PPT

Konflikt aktualny

Konflikt kluczowy

Konflikt podstawowy

Konflikt wewnętrzny

W psychoterapii pozytywnej (PPT) Nossrata Peseschkiana dynamika intrapsychiczna została ujęta w ramach teorii konfliktów. Wyróżnia się cztery rodzaje konfliktów:

1. Konflikt podstawowy – kształtuje się jako pierwszy, u podstaw struktury osobowości. Opiera się na sprzeczności między potencjalnością podstawową (związana z więzią emocjonalną w dzieciństwie) a potencjalnością wtórną (wartości kulturowe, społeczne).

2. Konflikt aktualny – najbardziej uświadomiony, dotyczy bieżących wydarzeń i reakcji emocjonalnych, często aktywuje konflikt podstawowy.

3. Konflikt wewnętrzny – uruchamia się, gdy kompromis między potencjalnością podstawową i wtórną przestaje działać. Wyraża się w napięciu „ani… ani…”.

4. Konflikt kluczowy – indywidualny dla danej osoby, wpływa na sposób rozwiązywania wewnętrznych napięć poprzez „otwartość” lub „uprzejmość” zależy od temperamentu i przekazu rodzinnego.

W ujęciu Psychoterapii Pozytywnej (PPT) konflikty nie są traktowane wyłącznie jako trudność, ale również naturalny element ludzkiego rozwoju i funkcjonowania. Stanowią one ważne źródło informacji o wewnętrznym świecie jednostki – jej wartościach, mechanizmach obronnych oraz strategiach adaptacyjnych.

Konflikt jest postrzegany jako szansa na głębsze poznanie siebie oraz zrozumienie, jakimi wartościami się kierujemy w życiu. Umożliwia rozpoznanie utrwalonych wzorców zachowania, często wywodzących się z wczesnodziecięcych doświadczeń i przekazów rodzinnych. Dzięki pracy nad konfliktem możliwa jest integracja potencjalności podstawowych (związanych z emocjonalnością i relacyjnością) oraz potencjalności wtórnych (związanych z normami społecznymi i obowiązkami), co umożliwia proces wdrożenia zmian i wprowadzenie nowego modelu postepowania.

Wymiar modelowania

Psychoterapia Pozytywna (PPT) integruje refleksję systemową w swojej koncepcji, podkreślając, że rozwój potencjalności podstawowych jest ściśle związany z dostępnością emocjonalną głównego opiekuna we wczesnych latach życia. To właśnie na podstawie tej relacji kształtowany jest wewnętrzny obiekt, który staje się modelem dalszych doświadczeń emocjonalnych. Natomiast potencjalności wtórnych nabywamy poprzez obserwację, przekaz behawioralny  norm społecznych. 

Wymiar modelowania stanowi refleksję, pozwalającą na analizę dynamiki relacji rodzinnych w czterech wymiarach: Ja, Ty, My oraz Pierwotne – My. Wspólne prześledzenie relacji między pacjentem a jego rodzicami, między rodzicami, wewnątrz rodziny oraz w relacjach rodziny ze szerszym otoczeniem społecznym umożliwia zidentyfikowanie utrwalonych wzorców komunikacyjnych, rozpoznanie ewentualnych uwikłań oraz zaburzeń w systemie więzi. Taka analiza pozwala zrozumieć, jak struktura rodziny wpływa na kształtowanie się ścieżki wyborów pacjenta.

Dowiedz się więcej o PPT